 |
| |
Әгерҗе шәһәренә бәйле ташъязмаларКушымта — 1. Пермь ягы татарлары тарихына багышланган хезмәтләрдә Саз (Янапай) авылын нигезләүчеләрнең берсе — Гали исемле кеше булган, шулай ук бу авыл зиратында Әгерҗе кызы Фатыймага 1664 елда куелган иске кабер ташы бар дигән мәгълүматлар очраткан идек. Төгәллек өчен ул китаптагы текст өзеген тәкъдим итәбез. «Материалы по истории деревень пермских татар (по полевым данным, собранным Ю.Г.Мухаметшиным) 5. Деревня Енапаево (Саз авыл, Октябрьский район Пермской области). Дата основания деревни забыта. Первые поселенцы пришли со стороны Казани, из разных мест. Помнят, что «Гали Әгерҗе» был из Агрыза, Казан Касыйм, Мортый бай — из Казани. На кладбище был надгробный камень с надписью: «Әгәрҗә кызы Фатыйма, 1664 ел» (Пермские татары. — Казань: АН СССР, Казанский филиал, 1983. — С. 157). Татарстан Милли китапханәсенең Казан дәүләт университеты белән берләштерелгән махсус археографик (борынгы кулъязма истәлекләрне туплау һәм өйрәнү буенча) экспедициясе белән 2000 елда Пермь өлкәсенә баргач, шушы авылда яшәүче Марат абый Даутов белән бергәләп, зиратта шул 1664 елгы ташны эзләгән идек. Ләкин таба алмадык. Кушымта — 2*. Пермь өлкәсенең Октябрь районы Янапай (Саз) авылы зиратыңда Әгерҗе сәүдәгәре Мортаза Гайнулла улына куелган таш. 1907 ел. Алгы ягында (күпертмә язулы):
2) лил-Мортаза бине Гайнулла** 3) тәваффа рәхимәһе Аллаһы вә һуа 4) ибне хәмсәт вә хәмсинә 5) гамән*** фи сәнәти 1325 вә фи 6) 15 мин рәҗәбил-мәрҗәби**** Арткы ягында (уйма язулы):
2) Әгерҗе карйәсеннән бу йиргә 3) [киле]п тәваттан итте 4) сәүдәгир вә әһле хәй[рат] 5) зат иде Саз авыл 6) мәдрәсәсене бина итде 7) 1907 нче сәнә 6 нчы ау- 8) -густда дүшәнбә көн вафат 9) улды * Бу таш ике өлешкә сынган. Әлеге таш турында беренче мәртәбә «Әгерҗе төбәге тарихы» (2003) китабында (42 биттә) язган идек. ** «Пермские татары» исемле китапта әйтелгән «Мортый бай», гәрчә ул Казанныкы дип күрсәтелгән булса да, шушы кешедер дип фаразлыйбыз. *** Бу затның 55 яшендә вафат булуы әйтелгән. **** Һиҗри буенча 1325 елның 15 рәҗәп көне милади буенча 1907 елның 24 августына туры килә. Кушымта — 3. Пермь өлкәсенең Октябрь районы Янапай (Саз) авылы зиратыңда Бибихәдичә Гобәйдулла кызы (сәүдәгәр Мортаза Гайнулла улы җәмәгате) белән кызлары Мәгърифә Мортаза кызына куелган таш. 1890 ел. Алгы ягында (күпертмә язулы):
2) 1890 нчы йылында фев- 3) -ральнең 11 нче 4) көне мәдфүн 5) Мортаза Гайнулла 6) угылы җәмәгате Биби- 7) —хәдичә Гыйбадулла кызы 8) ул ук Гайнулла 9) угылы кызы Мәгърифә 10) 3 нче йәшендә мәдфүн 11) 14 нче нуябердә Пермь шәһәренең мөселман зиратында Әгерҗе сәүдәгәрләреннән берсенә куелган гарәп язулы мәһабәт таш бар дип ишетсәк тә, анысын күрергә насыйп булмады. Әгерҗе төбәгенең ташъязма истәлекләре - Эчтәлек
|
