 |
| |
VI. Иж-Бубый авылының читтәге зираты («Яңа зират»)Бу зират XIX гасырда яңа зират буларак ачылып, анда берничә дистә ел мәрхүмнәр күмелгән. Ләкин 1906 елда ваба (холера) эпидемиясеннән үлүчеләр җирләнгәннән соң бу зират ябылган. Вафат булучыларны яңадан элеккеге (хәзер дә гамәлдә булган) зиратка җирли башлаганнар. № VI-1 Җиһангәрәй Исхак улына* куелган таш. 1891 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) бисмилләһир-рахманир-рахим 3) Аллаһүммә салли галә сәйидинә Мөхәммәд вә алиһи вә сахбиһи әҗмәгыйн 4) әта фид-дөнйа җәннәтән вә фил-ахирәти җәннәтән вә фәна гом-рани 5) ән-нар әд-дөнйа фанийә вәл-ахирәти бакыйә Аллаһы лә иләһә иллә Аллаһы һу- 6) -әл-хәййе әл-кайум лә тәэхүзүһү синәтүн вә лә нәүми ләһү ма фис-сәмәват вә ма 7) фил-арыз мән зә әлләзи йәшфәгу гыйндәһү иллә биизниһ йәгъләмү ма 8) бәйнә әйдиһим вә ма хәлфәһүм вә лә йухыйтунә бишәйи мин гыйльмиһи иллә 9) бимәшаэә васыйга күрсийүһү әс-сәмәват вәл-арыз вә лә йәэдүһү 10) хифзаһума вә лә хәүлә вә лә 11) куәтә иллә билләһил-галийел газыйм һәзаль-кабер өҗүбиһа 12) 1309 сәнәи һиҗрийә мөхәррәмнең бишенче йаумендә** Бубый карйәлек Җиһа- 13) -нгәрәй бине Исхак дарел-бәкайә рихләт итде Хак 14) рәхмәтләр вирсен Үлчәмнәре: 101 х 46 х 16 * Бу зат сәүдә белән шөгыльләнгән. Мәсәлән, 1889 елда Мордывый базарында сәүдә иткәнлеге билгеле. ** Һиҗри 1309 елның 5 мөхәррәме милади буенча 1891 елның 30 июленә туры килә. № VI-2* Әхмәдгәрәй Рәх.. улына куелган таш. Алгы ягында (күпертмә язулы):
2) мөтәфәккирән би-әмри 3) бил-әмси күнтү мисликә 4) вә гадән тәсайир мисли 5)... 6) (уйма язулы) Әхмәдгәрәй Рәх... 7) 48 йәшендә ... Үлчәмнәре: 72 х 36 х 10 * XIX г. ахырында куелган таш. № VI-3* Исхак Әхмәдсиддыйк улына куелган таш. 1891 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) Рабби лә тәзәррәка фәрде ...әнтә хәйре- 3) -л-варисин 1891 нче йылында нуйәбернең йаумендә 4) Әгерҗегә мәнсүб Бубый авылының Исхак 5) Әхмәдсиддыйк мәрхүм угылы йәшендә** 6) дарел-фәнадан дарел-бәкайә рихләт кыйлды 7) Хак Тәгалә бәкаэ иман вирсен амин 8) йа мөҗибе саилин иннә лилләһи вә иннә иләйһи 9) раҗигун Аллаһүммә әҗгалә кабриһи раузәт 10) мин рийазил-җәннәт амин Үлчәмнәре: 91 х 53 х 15 * мәрмәр таш. ** Ничә яшьтә икәнлеге язылмыйча, буш урын калдырылган. № VI-4 Бәдреддин Җәлаледдин улына* куелган таш. 1890 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) минәш-шәйтанир-раҗим бисмилләһир— 3) -рахманир-рахим 4) көлли мән галәйһа фанә вә 5) йабка вәҗһи раббикә 6) зөл-җәлал вәл и- 7) -крам сахибел-кабер Бәдреддин Җәлаледдин угылы 90 йылда 8) 1308 сәнәи һиҗрийә 43 йәшендә 15 синтәбердә 9) вафат булды Үлчәмнәре: 59 х 23 х 20 * Бу зат Бубыйда имам булып торган кеше. Аның турында Габдулла Бубый язган сүзләрне «Бертуган Бубыйлар һәм Иж-Бубый мәдрәсәсе» (Казан, 1999) китабының 24, 92 һ.б. битләрендә укырга мөмкин. № VI-5 Мөхәммәдвәли Мозаффар улына куелган таш. 1901 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) көлли нәфсин заикател-мәүт 3) йа вакыйфән бикабри мөтәфәккирән 4) би-әмри бил-әмси күнтү мисликә 5) гадән тәсайир мисли бу кабер ийәсе 6) Мөхәммәдвәли Мозаффар угылыдыр 7) 1901 йылда вафат булды 8) иннә лилләһи вә иннә иләйһи раҗигун Үлчәмнәре: 75 х 35 х 9 № VI-6 Бибихәдичә Гобәйдулла кызына куелган таш. 1891 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) әл-габде гасый вә раббе гафи 3) 1891 гарбийә сәнәдә 1309 һиҗрийә сәнәдә 25 4) йәшендә Бибихәдичә 5) Гобәйдулла кызы дарел-фәна- 6) -дан дарел-бәкайә 7) рихләт итте Үлчәмнәре: 67 х 33 х 13 № VI-7* Хөсниҗәмалга куелган таш. Алгы ягында (уйма язулы):
2) -әш-шәйтанир-раҗим 3) бисмилләһир- 4) —рахманир-рахим 5) көлли мән галәйһа фанә 6) вә йә[бка] вәҗ[һи зө]л-җәлал 7) вә ... б 8) .... һа Хөсни- 9) -җәмал ... 10) ... Үлчәмнәре: 63 х 22 х 19 * XIX г. ахыры — XX г. башында куелган таш. № VI-8 Хөсәен Гобәйдулла улына куелган таш. 1892 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) әл-хатты бакый вәл-гомре фани 3) әл-габде гасый вәр-раббе гафи 4) 1892 гарби сәнәдә 1310 һиҗри сәнәдә 27 5) йәшендә Хөсәен 6) Гобәйдулла угылы дар- 7) -ел-фәнадан дарел-бәкайа 8) рихләт итде амин 9) йа, мөҗибес-саилин Үлчәмнәре: 73 х 35 х 12 № VI-9 Бәдреддин Зәйнеддин улына куелган таш. 1906 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) сахибел-кабер Бәдреддин 3) Зәйнеддин угылы 4) 1906 йылда 58 5) йәшендә вафат булды 6) иннә лилләһи вә иннә иләйһи раҗигун Үлчәмнәре: 59 х 24 х 14 № VI-10* Кемгә куелганы билгесез таш. Алгы ягында (күпертмә язулы):
2) мөтәфәккирән бил-әмри 3) бил-әмси күнтү мисликә 4) гадән тәсайир мисли Үлчәмнәре: 46 х 25 х 9 * XIX г. ахыры — XX г. башында куелган таш. № VI-11 Әхмәдзакир Әхмәдҗан улына куелган таш. 1897 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) йа вакыйфән бикабри мөтәфәккирән 3) би-әмри би-әмси күнтү 4) мисликә гадән тәсайири 5) мисли бу кабер ийәсе Әхмәд- 6) -закир Әхмәдҗан угылы 7) 1897 йылда априлнең 8) 18 көнендә җомга көн 9) вафат булды Аллаһы 10) рәхмәт әйләсен Үлчәмнәре: 69 х 31 х 12 № VI-12 Фатыйма Һибәтулла кызына куелган таш. 1892 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) әл-хатты бакый вәл-гомре фани 3) рабби лә тәзәррәни фәрде вә әнтә 4) хәйрел-варисин 1892 г[арби] сәнәдә 5) 1301 һ[иҗри] сәнәдә Фатыйма Һибәтулла кызы 6) 60 йәшендә дарел-фәнадан дар- 7) -ел-бәкайә рихләт әйләде Аллаһүммә әҗгалә 8) кабриһа раузатән мин рийазил-җәннәт 9) йа мөҗибе дәгъвәтед-дагыйн Уң ягында:
2) Минзәлә өйәз[е] 3) Әйүб бине 4) Исмәгыйль 5) әл-Бикләни 6) тәвәлләдән вәл-Бубый 7) тәваттәнән Үлчәмнәре: 71 х 37 х 16 № VI-13 Бибигайшә Нигъмәтулла кызына куелган таш. 1900 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) Бибигайшә бинте 3) Нигъмәтулла тәвәлләдәт 4) фи сәнә 1825 вә тәвәффәт фи сәнәи 1900 5) вә фи шәһри май 15 гафәрә Аллаһы ләһүма амин Үлчәмнәре: 100 х 41 х 25 № VI-14 Шаһимөхәммәд Фәйзулла улына куелган таш. 1904 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) лә иләһә иллә Аллаһы Мөхәммәд рәсүлуллаһ 3) Аллаһы әл-ләзи йахйа вә йәмид 4) әл-хатты бакый вәл-гомре фани 5) әл-габде гасый вәр-раббе гадән 6) ошбу кабернең иясе 7) Шаһимөхәммәд ибне Фәйзулла 8) 43 йәшендә дарел-бәкайа рихләт 9) әйләде Аллаһүмә әҗгалә кабриһи раузәт 10) мин рийазил-җәннәт 1322 сәнә 11) 1904 йылда Үлчәмнәре: 82 х 42 х 14 № VI-15* Мулла Габделгалләм Нигъмәтулла улына куелган таш. 1903 ел. Алгы ягында (күпертмә язулы):
2) әл-гамил вәш-шәйх 3) әл-камил Габделгалләм 4) бине Нигъмәтулла рухына фатиха 5) мөшаре иләйһи хәзрәтләре 45 сәнә тәдрис 6)... 7) ... 67 йәшендә 8) рәхмәт......манә васыйл улмышдыр. 1903 Үлчәмнәре: 109 х 49 х 30 Аскуймасының үлчәмнәре: 90 х 90 х 34 * Бу кабер ташы турында китапның кереш мәкаләсендә аерым әйтеп үттек. Ташның фоторәсеме беренче мәртәбә «Гасырлар авазы» журналындагы (2002 ел, № 3/4. — 73 бит) мәкаләбез белән бергә басылып чыкты. Аннан соң безнең тарафтан төшерелгән фоторәсеме тарихчы Альта Мәхмүтованың «Лишь тебе, народ, служенье!» (2003) китабында да дөнья күрде. Габделгалләм хәзрәтнең үзе хакында тулы мәгълүматны «Бертуган Бубыйлар һәм Иж-Бубый мәдрәсәсе» (Казан, 1999) китабыннан алырга мөмкин. Габделгалләм хәзрәтнең җәмәгате Бәдрелбәнат һәм улы Габдулла Бубыйларның «Иске зират»тагы кабер ташлары бу китапта тасвирланды (VIа-13). № VI-16 Фәйзулла Сафиулла улына куелган таш. 1905 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) лә иләһә иллә Аллаһ 3) Мөхәммәд рәсүл- 4) -уллаһ Аллаһ әлләзи йәха вә йәмит 5) әл-хатты бакый вә гомре фани 6) әл-габде гасый вәр-раббе гафи 7) ошбу кабер ийәсе 8) Фәйзулла ибне Сафиулла 9) 80 йәшендә дарел-бәкайә рихләт 10) әйләде Аллаһүммә әҗгалә кабриһи раузәт 11) мин рийазил-җәннәт 1323 сәнә 12) 1905 йылда Үлчәмнәре: 77 х 42 х 13 № VI-17 Габдессаттар Габделлатыйф улына куелган таш. 1906 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) лә иләһә иллә Аллаһы Мөхәммәд рәсүлуллаһ 3) Аллаһы әлләзи йәха вә йәмит 4) әл-хатты бакый вәл-гомре фани 5) әл-габде гасый вәр-раббе гафи 6) ошбу кабернең иясе 7) Габдессаттар Габделлатыйф угылы 8) 78 йәшендә дарел-бәкайә рихләт әйләде 9) Аллаһүммә әҗгалә кабриһи раузәт мин рийазил-җәннәт 10) 1324 һ[иҗри] сәнәдә 1906* г[арби] сәнәдә 11) кятибиһи Әйүб әл-Бикләни тәвәлләдән вәл-Бубый тәваттәнән Үлчәмнәре: 92 х 40 х 28 * Ташта елы ялгыш 1092 ел дип язьшган. Дөресе 1906 ел булырга тиеш, чөнки 1324 һиҗри ел 1906 елга туры килә. 3 нче юлдагы гарәп сүзләренең дә шактый хаталы язылганлыгын исәпкә алганда, елы ялгыш язылуы гаҗәп түгел. № VI-18 Хәсбиҗәмал Габделвәли кызына куелган таш. 1902 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) Мөхәммәд рәсүлуллаһ 3) әл-хатты бакый вә гомре фани 4) әл-габде гасый вәр-раббе гафи 5) ошбу кабернең ийәсе Хәсби- 6) -җәмал Габделвәли кызы 82 7) йәшендә вафат булды 8) Аллаһүммә әҗгалә һәзиһи мәкъбәриһи 9) раузәт мин рийазел-җәннәт 10) 1902 г[арби] с[әнә] 1320 һ[иҗри] с[әнә]. Үлчәмнәре: 65 х 30 х 18 № VI-19 Бибивазыйфа Әхмәди кызына куелган таш. 1904 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) вәл-икрам 3) әл-хатты бакый вә гомре фани 4) әл-габде гасый вәр-раббе гафи 5) бу кабернең сахибе Бибивазыйфа 6) Әхмәди кызы булып 7) 70 йәшендә вафат булды 8) 1904 сәнәдә 9) Аллаһүммә әҗгалә кабриһа раузатән 10) мин рийазил-җәннәт Үлчәмнәре: 76 х 31 х 17 № VI-20 Өммеһани Шәриб кызына куелган таш. 1901 ел. Алгы ягында (уйма язулы):
2) көлли нәфсин 3) заикател-мәүт 4) бу кабердә мәдфүнә 5) Өммеһани Шәриб кызы 6) 1901 йылда 75 7) йәшендә вафат 8) булды Уң ягында:
Үлчәмнәре: 82 х 20 х 17 Әгерҗе төбәгенең ташъязма истәлекләре - Эчтәлек
|
